Το τρίπτυχο της προσωπικής στάσης και ηθικής του μεγάλου συγγραφέα, το έργο του οποίου παρουσιάζεται σήμερα σύγχρονο και ζωντανό, χωρίς ούτε μια ραγισματιά
Στις 4 Ιανουαρίου 1960, λίγο πριν από τις δύο το μεσημέρι, ένα εντυπωσιακό αυτοκίνητο Φασέλ-Βεγκά, που οδηγεί ο εκδότης Μισέλ Γκαλιμάρ, παρεκκλίνει της πορείας του καθώς τρέχει στην εθνική οδό 5. Χτυπάει με δύναμη πάνω σε έναν πλάτανο, πέφτει πάνω σε ένα άλλο δέντρο και διαλύεται. Ο Μισέλ Γκαλιμάρ τραυματίζεται σοβαρά και πέντε ημέρες αργότερα πεθαίνει στο νοσοκομείο. Ο συνοδηγός του σκοτώνεται επί τόπου. Δεν είναι άλλος από τον Αλμπέρ Καμύ...
Παράλογος θάνατος. Αλλωστε ο ίδιος ο Καμύ έλεγε στους φίλους του πως «δεν υπάρχει τίποτα πιο σκανδαλώδες από τον θάνατο ενός παιδιού και τίποτα πιο παράλογο από το θάνατο σε τροχαίο δυστύχημα». Ηταν μόλις 47 ετών αλλά είχε προλάβει να γίνει κιόλας η συγγραφική δόξα της Γαλλίας- ίσως ο μεγαλύτερος γάλλος συγγραφέας του 20ού αιώνα-, μια δόξα επικυρωμένη με το βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας που του είχε απονεμηθεί το 1957. Ο Καμύ έπασχε από φυματίωση και ένας γνωστός γιατρός είχε πει, ίσως ως παρηγοριά για τον πρόωρο και άδικο θάνατό του, ότι «είχε τόσο επιβαρυμένους πνεύμονες που δεν θα προλάβαινε να γεράσει». Εκείνο που δεν έχει γεράσει σίγουρα είναι το έργο του. Ούτε μια ραγισματιά στον«Ξένο».Ούτε μια χαραμάδα στην«Πανούκλα».Ζωντανές οι ιδέες στον«Μύθο του Σισύφου» και στον«Επαναστατημένο άνθρωπο».«Ο Αλμπέρ Καμύ, μέσα από τον λογοτεχνικό ή πολιτικό λόγο ή και ενάντια σε αυτόν, θα αφιερωθεί σ΄ εκείνο που ο Τ.Σ. Ελιοτ ονομάζει αμείλικτη μάχη με τις λέξεις, που σκληραίνουν, ραγίζουν, γλιστρούν, χάνονται» γράφει ο βιογράφος του Ολιβιέ Τοντ. Μόνο που στην περίπτωση του Καμύ οι λέξεις του δεν χάνονται.
Μητέρα Αλγερία
Από τα 47 χρόνια της ζωής του τα 27 τα έζησε στη γενέθλια Αλγερία και τα 20 στη Γαλλία. Η Αλγερία ήταν σίγουρα η μήτρα του συγγραφέα Καμύ. «Οπουδήποτε αλλού θα νιώθω πάντα εξόριστος» έγραφε. Η «συνετή σιωπή» του για τον πόλεμο της Αλγερίας σίγουρα στηρίζεται σ΄ αυτή τη σχέση. Γάλλος της Αλγερίας, όπου είχε γεννηθεί στις 7 Νοεμβρίου 1913, και ταυτόχρονα μεσογεια κός ή καλύτερα συγγραφέας της Μεσογείου. Ενα ταξίδι που είχε κάνει πολύ νέος στην Αυστρία και στη Μέση Ευρώπη τον έκανε να συνειδητοποιήσει πόσο μεσογειακός είναι. Και η Μεσόγειος στον Καμύ δεν έχει τίποτα από το φολκλόρ της. Είναι νιτσεϊκή. Και καρδιά και κορμί και αγάπη και εξέγερση και ελευθερία και συνείδηση και θάνατος και αυτοκτονία, όλα τα συστατικά του έργου του Αλμπέρ Καμύ.
«Γιος ενός οιναποθηκάριου και μιας παραδουλεύτρας, ανιψιός βαρελοποιού» συστηνόταν ο ίδιος. Ο πατέρας του πέθανε στον Α Δ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως χιλιάδες άλλοι γάλλοι στρατιώτες της μητρόπολης αλλά και των αποικιών. Τη μητέρα του τη λάτρευε. Της αφιέρωνε τα βιβλία του με την επισήμανση «σ΄ αυτήν που δεν θα μπορέσει να το διαβάσει ποτέ» γιατί ήταν αγράμματη. Ο Ολιβιέ Τοντ περιγράφει συναρπαστικά στη βιογραφία του την Αλγερία του Καμύ: τα αμπέλια, τη θάλασσα, τη νεότητα, τους έρωτες, τους απόμακρους Αραβες.
Για τον Καμύ η Αλγερία είναι τα πάντα: το σχολείο, το πανεπιστήμιο, η κομμουνιστική αφύπνιση αλλά και η απογοήτευση από το κόμμα, το θέατρο, το ποδόσφαιρο, η δημοσιογραφία, η κριτική, το ρεπορτάζ. Συγγραφέας και δημοσιογράφος. Αξεδιάλυτα. Είναι ακόμη ο πρώτος γάμος αλλά και η φυματίωση στα τέλη του 1930, όταν είναι 17 ετών. Από αυτή την ηλικία συνειδητοποιεί τη θνητότητά του και στο νοσοκομείο διαβάζει Επίκτητο. «Η αρρώστια» λέει ο στωικός φιλόσοφος «είναι εμπόδιο για το σώμα αλλά όχι κατ΄ ανάγκη και για τη βούληση». Αν και βρισκόταν πιο κοντά στις αρχαίες αξίες παρά στις χριστιανικές επαγγελίες, το θέμα της διπλωματικής του εργασίας ήταν «Χριστιανική μεταφυσική και νεοπλατωνισμός- Πλωτίνος και Αγιος Αυγουστίνος». Ο δοκιμιογράφος Καμύ και ο φιλόσοφος Καμύ εκδηλώνονται πολύ νωρίς. Αυτή η εργασία θα είναι και το πρώτο του ολοκληρωμένο βιβλίο. Προτού καν κλείσει τα είκοσι. Είναι τότε που διαμορφώνει και την ατομική ηθική του, βασισμένη στο τρίπτυχο: ζωή, δράση, γράψιμο. Αν και βαθιά πολιτικός σε όλο του το έργο και σε όλη τη στάση ζωής του, ο Καμύ απογοητεύτηκε γρήγορα από την πολιτική δράση. Την εποχή που διαγράφεται-παραιτείται από το Κομμουνιστικό Κόμμα Αλγερίας και ενώ στη Γαλλία καταρρέουν οι προσδοκίες του Λαϊκού Μετώπου γράφει στα σημειωματάριά του: «Οσοι έχουν κάποιο μεγαλείο μέσα τους δεν κάνουν πολιτική».
Στις 4 Ιανουαρίου 1960, λίγο πριν από τις δύο το μεσημέρι, ένα εντυπωσιακό αυτοκίνητο Φασέλ-Βεγκά, που οδηγεί ο εκδότης Μισέλ Γκαλιμάρ, παρεκκλίνει της πορείας του καθώς τρέχει στην εθνική οδό 5. Χτυπάει με δύναμη πάνω σε έναν πλάτανο, πέφτει πάνω σε ένα άλλο δέντρο και διαλύεται. Ο Μισέλ Γκαλιμάρ τραυματίζεται σοβαρά και πέντε ημέρες αργότερα πεθαίνει στο νοσοκομείο. Ο συνοδηγός του σκοτώνεται επί τόπου. Δεν είναι άλλος από τον Αλμπέρ Καμύ...
Παράλογος θάνατος. Αλλωστε ο ίδιος ο Καμύ έλεγε στους φίλους του πως «δεν υπάρχει τίποτα πιο σκανδαλώδες από τον θάνατο ενός παιδιού και τίποτα πιο παράλογο από το θάνατο σε τροχαίο δυστύχημα». Ηταν μόλις 47 ετών αλλά είχε προλάβει να γίνει κιόλας η συγγραφική δόξα της Γαλλίας- ίσως ο μεγαλύτερος γάλλος συγγραφέας του 20ού αιώνα-, μια δόξα επικυρωμένη με το βραβείο Νομπέλ Λογοτεχνίας που του είχε απονεμηθεί το 1957. Ο Καμύ έπασχε από φυματίωση και ένας γνωστός γιατρός είχε πει, ίσως ως παρηγοριά για τον πρόωρο και άδικο θάνατό του, ότι «είχε τόσο επιβαρυμένους πνεύμονες που δεν θα προλάβαινε να γεράσει». Εκείνο που δεν έχει γεράσει σίγουρα είναι το έργο του. Ούτε μια ραγισματιά στον«Ξένο».Ούτε μια χαραμάδα στην«Πανούκλα».Ζωντανές οι ιδέες στον«Μύθο του Σισύφου» και στον«Επαναστατημένο άνθρωπο».«Ο Αλμπέρ Καμύ, μέσα από τον λογοτεχνικό ή πολιτικό λόγο ή και ενάντια σε αυτόν, θα αφιερωθεί σ΄ εκείνο που ο Τ.Σ. Ελιοτ ονομάζει αμείλικτη μάχη με τις λέξεις, που σκληραίνουν, ραγίζουν, γλιστρούν, χάνονται» γράφει ο βιογράφος του Ολιβιέ Τοντ. Μόνο που στην περίπτωση του Καμύ οι λέξεις του δεν χάνονται.
Μητέρα Αλγερία
Από τα 47 χρόνια της ζωής του τα 27 τα έζησε στη γενέθλια Αλγερία και τα 20 στη Γαλλία. Η Αλγερία ήταν σίγουρα η μήτρα του συγγραφέα Καμύ. «Οπουδήποτε αλλού θα νιώθω πάντα εξόριστος» έγραφε. Η «συνετή σιωπή» του για τον πόλεμο της Αλγερίας σίγουρα στηρίζεται σ΄ αυτή τη σχέση. Γάλλος της Αλγερίας, όπου είχε γεννηθεί στις 7 Νοεμβρίου 1913, και ταυτόχρονα μεσογεια κός ή καλύτερα συγγραφέας της Μεσογείου. Ενα ταξίδι που είχε κάνει πολύ νέος στην Αυστρία και στη Μέση Ευρώπη τον έκανε να συνειδητοποιήσει πόσο μεσογειακός είναι. Και η Μεσόγειος στον Καμύ δεν έχει τίποτα από το φολκλόρ της. Είναι νιτσεϊκή. Και καρδιά και κορμί και αγάπη και εξέγερση και ελευθερία και συνείδηση και θάνατος και αυτοκτονία, όλα τα συστατικά του έργου του Αλμπέρ Καμύ.
«Γιος ενός οιναποθηκάριου και μιας παραδουλεύτρας, ανιψιός βαρελοποιού» συστηνόταν ο ίδιος. Ο πατέρας του πέθανε στον Α Δ Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως χιλιάδες άλλοι γάλλοι στρατιώτες της μητρόπολης αλλά και των αποικιών. Τη μητέρα του τη λάτρευε. Της αφιέρωνε τα βιβλία του με την επισήμανση «σ΄ αυτήν που δεν θα μπορέσει να το διαβάσει ποτέ» γιατί ήταν αγράμματη. Ο Ολιβιέ Τοντ περιγράφει συναρπαστικά στη βιογραφία του την Αλγερία του Καμύ: τα αμπέλια, τη θάλασσα, τη νεότητα, τους έρωτες, τους απόμακρους Αραβες.
Για τον Καμύ η Αλγερία είναι τα πάντα: το σχολείο, το πανεπιστήμιο, η κομμουνιστική αφύπνιση αλλά και η απογοήτευση από το κόμμα, το θέατρο, το ποδόσφαιρο, η δημοσιογραφία, η κριτική, το ρεπορτάζ. Συγγραφέας και δημοσιογράφος. Αξεδιάλυτα. Είναι ακόμη ο πρώτος γάμος αλλά και η φυματίωση στα τέλη του 1930, όταν είναι 17 ετών. Από αυτή την ηλικία συνειδητοποιεί τη θνητότητά του και στο νοσοκομείο διαβάζει Επίκτητο. «Η αρρώστια» λέει ο στωικός φιλόσοφος «είναι εμπόδιο για το σώμα αλλά όχι κατ΄ ανάγκη και για τη βούληση». Αν και βρισκόταν πιο κοντά στις αρχαίες αξίες παρά στις χριστιανικές επαγγελίες, το θέμα της διπλωματικής του εργασίας ήταν «Χριστιανική μεταφυσική και νεοπλατωνισμός- Πλωτίνος και Αγιος Αυγουστίνος». Ο δοκιμιογράφος Καμύ και ο φιλόσοφος Καμύ εκδηλώνονται πολύ νωρίς. Αυτή η εργασία θα είναι και το πρώτο του ολοκληρωμένο βιβλίο. Προτού καν κλείσει τα είκοσι. Είναι τότε που διαμορφώνει και την ατομική ηθική του, βασισμένη στο τρίπτυχο: ζωή, δράση, γράψιμο. Αν και βαθιά πολιτικός σε όλο του το έργο και σε όλη τη στάση ζωής του, ο Καμύ απογοητεύτηκε γρήγορα από την πολιτική δράση. Την εποχή που διαγράφεται-παραιτείται από το Κομμουνιστικό Κόμμα Αλγερίας και ενώ στη Γαλλία καταρρέουν οι προσδοκίες του Λαϊκού Μετώπου γράφει στα σημειωματάριά του: «Οσοι έχουν κάποιο μεγαλείο μέσα τους δεν κάνουν πολιτική».
tovima
