Οι Γερμανοί γνώριζαν τις προθέσεις των Ιταλών, όμως ο Μουσολίνι κράτησε μυστική την ημέρα της επίθεσης για να αιφνιδιάσει την ηγεσία των ναζί
Γνώριζε ο Χίτλερ την απόφαση του Μουσολίνι για την επίθεση κατά της Ελλάδας; Η απάντηση της ναζιστικής ηγεσίας είναι αρνητική. Οπως υποστήριξαν και οι κατηγορούμενοι στη Δίκη της Νυρεμβέργης, ο Ιταλός δικτάτορας κατέλαβε εξ απροόπτου «τους συμμάχους του» στις 28 Οκτωβρίου 1940
Υπάρχουν γεγονότα και ειδικά η αντίδραση του ίδιου του Χίτλερ, που συνηγορούν για τον αιφνιδιασμό. Αλλά, όπως συμβαίνει συνήθως σε μεγάλα ιστορικά γεγονότα, η απάντηση είναι πολυσύνθετη...
Υπάρχουν γεγονότα και ειδικά η αντίδραση του ίδιου του Χίτλερ, που συνηγορούν για τον αιφνιδιασμό. Αλλά, όπως συμβαίνει συνήθως σε μεγάλα ιστορικά γεγονότα, η απάντηση είναι πολυσύνθετη...
Ο ιστορικός της ιταλικής επίθεσης στην Ελλάδα Χ. Ρίχτερ, αξιολογώντας το πλήθος των σχετικών τεκμηρίων, παρατηρεί εύστοχα: «Η απάντηση στο ερώτημα αυτό εμπεριέχει όλα τα στοιχεία ενός κλασικού παραδόξου: ήταν όλα γνωστά, όμως τίποτα με κάθε βεβαιότητα»!
Μερικά εικοσιτετράωρα πριν από τη σύσκεψη της 15ης Οκτωβρίου στο Παλάτσο Βενέτσια, αμέσως μετά την κατάληψη της Ρουμανίας από τα γερμανικά στρατεύματα και τον θρυμματισμό των αυτοκρατορικών ονείρων για ιταλοποίηση των Βαλκανίων, ο Μουσολίνι πήρε ο ίδιος την απόφαση για κατάκτηση της Ελλάδας. Ολόκληρης κι όχι μέχρι τον Αμβρακικό κόλπο και τον ποταμό Αραχθο, όπως προβλέπανε τα προϋπάρχοντα ιταλικά σχέδια. Ηταν τότε που διακήρυσσε: «Ο Χίτλερ με θέτει μονίμως προ τετελεσμένων γεγονότων. Αυτή τη φορά θα πληρώσει με το ίδιο νόμισμα: θα μάθει από τις εφημερίδες ότι εισέβαλα στην Ελλάδα. Ετσι θα αποκατασταθεί και πάλι η ισορροπία».
Ανάγκη για δράση
Ο Τσιάνο, αναφέροντας την αντίδραση αυτή στο ημερολόγιό του, προσθέτει πως ρώτησε αν συμφωνεί ο στρατάρχης Μπαντόλιο. «Οχι ακόμη», απάντησε ο Μουσολίνι, «αλλά θα πάψω να είμαι Ιταλός αν κάποιος βρίσκει δυσκολίες στο να καταλάβει τους Ελληνες...».
Υπό το κράτος, λοιπόν, όπως σημειώνεται από πολλές πλευρές, «μιας τυφλής ανάγκης για δράση», το πρωί της 13ης Οκτωβρίου κάλεσε τον Μπαντόλιο και τον διέταξε να προετοιμάσει την επίθεση. Το «αλτ» προς τη Ρώμη για πόλεμο στα Βαλκάνια, που είχε προβάλει το προηγούμενο καλοκαίρι το Βερολίνο, για δικούς του πολεμικούς και συγκυριακούς λόγους, δεν τον πτόησε. Εκρινε ότι θα ήταν παράλογο στις συνθήκες της περιόδου να μην αποσπάσει, τουλάχιστον, την ανοχή, αν όχι τη συγκατάθεση του Βερολίνου «προ τετελεσμένων». Επαιξε και κέρδισε την κήρυξη ενός «παράλληλου πολέμου» με τον ρόλο του πρωταγωνιστή κι όχι του κομπάρσου...
Το ερώτημα μπορεί να επαναδιατυπωθεί. Γνώριζε ο Χίτλερ, από το δεύτερο δεκαήμερο του Οκτωβρίου και μετά, την απόφαση του Μουσολίνι;
Δεν προκύπτει από τις πηγές και τα αρχεία καταφατική απάντηση. Αν και διατυπώνονται υποψίες ότι η γερμανική απαγόρευση για «διατάραξη της ειρήνης στα Βαλκάνια» είχε σιωπηλά αρθεί. Υποτίθεται ότι αυτό συνέβη κατά τη συνάντηση Μουσολίνι - Χίτλερ στις 4 Οκτωβρίου στη διάβαση Μπρένερ. Αλλά και σ’ αυτή την περίπτωση η εισβολή τοποθετούνταν γενικώς και αορίστως στο μέλλον. Ετσι, δεν ανησυχούσε την ηγεσία των ναζί.
Το γεγονός είναι ότι επισήμως ο Ντούτσε, παίρνοντας μυστικά, όπως προκύπτει από όλες τις μαρτυρίες, την απόφαση για την επίθεση, ενημέρωσε με επιστολή τον Φίρερ καθυστερημένα. Χωρίς πάλι, όμως, ν’ αναφέρει ημερομηνίες.
Η επιστολή γράφτηκε στις 19 Οκτωβρίου και στάλθηκε στο Βερολίνο. Αν και ήταν γνωστό ότι ο Χίτλερ εκείνες τις μέρες ταξίδευε εκτός Γερμανίας. Επιχειρούσε να πείσει τον Φράνκο και τον Πετέν, ώστε να προσχωρήσουν η Μαδρίτη και το δωσίλογο Παρίσι στον Αξονα και να πάρουν μέρος στη «μάχη της Αγγλίας».
Η επιστολή, τελικά, έφθασε στα χέρια του Χίτλερ στις 25 Οκτωβρίου, ενώ βρισκόταν στη Γαλλία. Ηταν γενικόλογη και ανέφερε απλώς ότι είχε ληφθεί απόφαση για δράση σύντομα κατά της Ελλάδας.
Παραμονές του ιταλικού τελεσιγράφου
Μουσολίνι και Χίτλερ στον σταθμό Σάντα Μαρία Νοβέλα της Φλωρεντίας το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940. Εμφανίστηκαν να έχουν πλήρη ταύτιση απόψεων για την εισβολή στην Ελλάδα. Ο Χίτλερ πρότεινε να στείλει και μονάδα αλεξιπτωτιστών στο μέτωπο, αλλά ο Ντούτσε αρνήθηκε. Ηταν βέβαιος για τη νίκη...
18 Οκτωβρίου
Καθώς έφτανε η ώρα της επίθεσης οι στρατιωτικοί, μπροστά στην ανετοιμότητα του ιταλικού στρατεύματος, προσπάθησαν να πείσουν τον Μουσολίνι να τη μεταθέσει. Το μόνο που πέτυχαν, τελικά, ήταν μία διήμερη αναβολή. Ετσι, ορίστηκε η 28η Οκτωβρίου για την εισβολή...
25 Οκτωβρίου
Ο Χίτλερ παραλαμβάνει επιστολή του Μουσολίνι, με την οποία γνωστοποιεί την απόφαση για ιταλική επίθεση. Ούτε ο ίδιος ούτε το Βερολίνο και οι ναζί αξιωματούχοι στη Ρώμη γνωρίζουν την ακριβή ημερομηνία της κήρυξης του πολέμου...
26 - 27 Οκτωβρίου
Η ηγεσία των ναζί πληροφορείται για την επίθεση, αλλά φαίνεται ότι ακόμη και τότε πιστεύει ότι προλαβαίνει να αποτρέψει την ανεπιθύμητη για τους σχεδιασμούς της επίθεση. Παρακολουθεί σιωπηλή και δεν πράττει τίποτα για να εμποδίσει «το τρελό εγχείρημα». Η συνάντηση της Φλωρεντίας το πρωί της 28ης Οκτωβρίου
Το σχέδιο επίθεσης καταστρώθηκε σε... 90 λεπτά!
Η εισβολή της φασιστικής Ιταλίας στην Ελλάδα αποφασίστηκε στην περίφημη συνεδρίαση στο Παλάτσο Βενέτσια την 15η Οκτωβρίου 1940. Μόλις 90 λεπτά αρκούσαν για να καταστρωθεί από την πολιτικο-στρατιωτική ηγεσία της το σχέδιο της ελληνικής συντριβής. Εκτός από τον Μουσολίνι συμμετείχαν ο Τσιάνο, δεύτερος στη φασιστική ιεραρχία και υπουργός Εξωτερικών, ο στρατάρχης Μπαντόλιο, αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, ο Σοντού, υπουργός Στρατιωτικών, ο Τζακομίνι, γενικός διοικητής της Αλβανίας, ο Ροάτα, αρχηγός του γενικού επιτελείου στρατού, και ο Πράσκα, ανώτατος στρατιωτικός διοικητής στην Αλβανία.
Oπως προκύπτει από τα πρακτικά, που κρατήθηκαν ή συμπληρώθηκαν με «θεατρικό» τρόπο - προφανώς για να δοξαστεί στους αιώνες η εθνικοσοσιαλιστική μεγαλοφυΐα!-, ο Μουσολίνι έδωσε τις εξής κατευθυντήριες γραμμές:
Σε πρώτη φάση θα καταληφθεί η νότια ακτή της Αλβανίας (Ηπειρος), η Ζάκυνθος, η Κεφαλονιά, η Κέρκυρα, η Θεσσαλονίκη...
Σε δεύτερη, ίσως και ταυτοχρόνως με την πρώτη, θα καταληφθεί η Αθήνα...
Ο ίδιος όρισε και την ημερομηνία της επίθεσης. Θα ήταν η 26η Οκτωβρίου και δεν έπρεπε να υπάρχει ούτε μία ώρα καθυστέρηση! Για στρατιωτικο-τεχνικούς λόγους αναβλήθηκε επί διήμερο αργότερα και συνέπεσε με την επέτειο της φασιστικής πορείας προς τη Ρώμη (28 Οκτωβρίου 1922).
Την επιχείρηση, όπως διαβεβαίωσε ο Μουσολίνι, είχε σχεδιάσει πολλούς μήνες νωρίτερα. Πριν ακόμη από την είσοδο της Ιταλίας στον πόλεμο, αλλά και την έκρηξή του.
Ουδείς διέκρινε κάποιο πρόβλημα στον σχεδιασμό, αν εξαιρεθεί η περίπτωση άμεσης ανάμειξης της Αγγλίας. Ο Ντούτσε την απέκλεισε. Προεξοφλούσε, ακόμη, την ουδετερότητα της Γιουγκοσλαβίας και της Τουρκίας, ενώ στη Βουλγαρία θα πρότεινε έξοδο στο Αιγαίο αν ήθελε να πάρει μέρος.
Ο Τσιάνο, αναλύοντας την κατάσταση, είπε ότι το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού πληθυσμού δεν θέλει να πολεμήσει, βλέπει τα γεγονότα με πλήρη αδιαφορία, όπως θα δει και την ιταλική εισβολή.
Στην ίδια κατεύθυνση κινούνταν και οι εκτιμήσεις του Τζακομίνι. Παρουσίασε τους Ελληνες εντυπωσιασμένους από το ύψος των μισθών στην Αλβανία, που πληροφορούνταν από το ραδιόφωνο! Οσο ανόητες κι αν φαίνονται οι εκτιμήσεις αυτές, ήταν ανάλογες με τις στρατιωτικές...
Ταύτιση απόψεων για τον «ηλίθιο» πόλεμο!
Η επιστολή του Μουσολίνι προς τον Χίτλερ δεν φαίνεται να προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση. Τη μέρα της παραλαβής της οι υπουργοί Εξωτερικών Ρίμπεντροπ και Τσιάνο καθόριζαν συνάντηση κορυφής για τις επαφές με Ισπανούς και Γάλλους.
Το σκηνικό άλλαξαν οι πληροφορίες τις ίδιες ώρες από Ρώμη και Βερολίνο, ότι επίκειται η ιταλική επίθεση. Ετσι, επισπεύσθηκε από τη γερμανική πλευρά η συνάντηση Χίτλερ- Μουσολίνι. Ορίστηκε για την 28η Οκτωβρίου στη Φλωρεντία (αρχικώς τοποθετούνταν στις 4-5 Νοεμβρίου).
Αν και στις σχετικές επαφές ουδείς λόγος γίνεται για την Ελλάδα, το σύνολο των ιστορικών εκτιμά ότι ο λόγος της επίσπευσης ήταν η ιταλική επίθεση. Ο Χίτλερ υπολόγιζε ότι μέχρι τη μέρα εκείνη δεν θα είχε εκδηλωθεί και θα προλάβαινε να βάλει τη σφραγίδα του στις εξελίξεις.
Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου, καθώς μετέβαινε σιδηροδρομικώς προς τη Φλωρεντία, πληροφορήθηκε για το πολεμικό τελεσίγραφο και την εισβολή. Η αντίδρασή του, όπως περιγράφεται σε μαρτυρίες, ήταν οργισμένη. Εγινε «έξω φρενών» για την «ηλίθια επίθεση». Σύμφωνα με τον υπασπιστή του, «εξερράγη... Τα έβαλε με τους συνδέσμους και τους στρατιωτικούς ακολούθους, που είναι καλοί συνδαιτυμόνες, αλλά όχι και κατάσκοποι?».
Ηρέμησε όταν κατέβηκε στον σταθμό, όπου τον υποδέχτηκε ο Μουσολίνι. Ο προσωπικός μεταφραστής του Χίτλερ γράφει ότι ο Ντούτσε, λάμποντας από ικανοποίηση, τον ενημέρωσε: «Σήμερα τα ξημερώματα τα νικηφόρα ιταλικά στρατεύματα πέρασαν τα ελληνοαλβανικά σύνορα». Και προσθέτει το σχόλιο: «Αυτή ήταν η εκδίκηση του Μουσολίνι για ένα πλήθος επιχειρήσεων του Γερμανού συνεταίρου του... Ο Χίτλερ έδειξε αξιέπαινη αυτοκυριαρχία... Εκτός από κάποιο εσωτερικό τρίξιμο των δοντιών στα ευγενικά λόγια που αντάλλαξε με τον Μουσολίνι στο Παλάτσο Πίτι, τίποτε άλλο αξιοσημείωτο...».
Σύμφωνα με ιταλικές πηγές, ο Μουσολίνι καθώς ενημέρωνε τον Χίτλερ για την «προέλαση» και «διαβλέποντας μία έκφραση αποδοκιμασίας στο πρόσωπό του προσέθεσε: Μην ανησυχείτε. Ολα θα έχουν τελειώσει σε 15 μέρες...».
Δημοσίως εμφανίστηκαν και οι δύο με πλήρη ταύτιση απόψεων. Ο Τσιάνο σημείωνε ικανοποιημένος ότι οι Γερμανοί είχαν επιδείξει πνεύμα αλληλεγγύης. Ο Χίτλερ, μάλιστα, πρότεινε την αποστολή Γερμανών αλεξιπτωτιστών στο μέτωπο. Οι Ιταλοί αρνήθηκαν, ήταν βέβαιοι για τη νίκη...
Ο,τι δεν μπόρεσε να πει τότε ο Χίτλερ, το έγραψε αργότερα (20 Νοεμβρίου) σε επιστολή του προς τον Μουσολίνι, όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με την ήττα. Ταξίδεψα, γράφει, στη Φλωρεντία «με την ελπίδα ότι θα μπορούσα να εκθέσω τις σκέψεις μου πριν αρχίσει ο πόλεμος με την Ελλάδα, για τον οποίο μόνο πλημμελώς είχα ενημερωθεί.
Επιθυμούσα κυρίως να σας πείσω ν’ αναβάλετε για λίγο τη δράση για μια πιο ευνοϊκή εποχή του έτους και, εν πάση περιπτώσει, για μετά τις αμερικανικές εκλογές. Ιδιαίτερα ήθελα να τονίσω την ανάγκη να μην αναλάβετε την επιχείρηση χωρίς προηγούμενη κεραυνοβόλο κατάληψη της Κρήτης...».
Ο αιφνιδιασμός του Βερολίνου
Οι περισσότεροι ιστορικοί δέχονται σήμερα ότι τα σχέδια του Μουσολίνι για την κατάκτηση της Ελλάδας ήταν γνωστά στον Χίτλερ. Παρόλα αυτά δεν επιβεβαιώνονταν από κάποια ανώτατη πηγή. Αγνωστη παρέμεινε η μέρα έναρξης των επιχειρήσεων, καθώς η ιταλική ηγεσία κατάφερε να την κρατήσει μυστική. Σύμφωνα με γερμανικές πληροφορίες, που χρονολογούνται από τα μέσα Οκτωβρίου 1940, η επίθεση τοποθετούνταν στα τέλη του ίδιου μήνα ή αρχές Νοεμβρίου. Η πραγματική ημέρα και ώρα της εισβολής έγινε γνωστή, μάλλον, στις 26-27 Οκτωβρίου. Οσο βέβαιο είναι ότι η επίθεση ήταν εν γνώσει του Χίτλερ, άλλο τόσο βέβαιο είναι ότι η εισβολή έγινε χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του.
Η ναζιστική αντίθεση
Οι λόγοι της αντίθεσης του Χίτλερ ήταν στρατιωτικοί (η μάχη της Αγγλίας συνεχιζόταν, φόβος για εδραίωση των Αγγλων σε Βαλκάνια, αεροπορική απειλή για τις ρουμανικές πετρελαιοπηγές, ύπαρξη βαλκανικού μετώπου στα νώτα του εν όψει ρωσικής εκστρατείας, μη κατάληψη προηγουμένως της Κρήτης κ.ά.). Επιπλέον, ήταν πολιτικοί - διπλωματικοί (έλεγχος Βαλκανίων χωρίς στρατιωτική επέμβαση κ.ά.), αλλά και συγκυριακοί (ένα νέο ευρωπαϊκό μέτωπο θα ωθούσε τις ΗΠΑ στην έξοδο προς τον πόλεμο κλπ.). Αλλωστε, η επίθεση στον χρόνο και με τον τρόπο που έγινε, δεν εντασσόταν στα τρέχοντα σχέδιά του και δεν συνδυαζόταν με γερμανική δράση.
ethnos.gr
Μερικά εικοσιτετράωρα πριν από τη σύσκεψη της 15ης Οκτωβρίου στο Παλάτσο Βενέτσια, αμέσως μετά την κατάληψη της Ρουμανίας από τα γερμανικά στρατεύματα και τον θρυμματισμό των αυτοκρατορικών ονείρων για ιταλοποίηση των Βαλκανίων, ο Μουσολίνι πήρε ο ίδιος την απόφαση για κατάκτηση της Ελλάδας. Ολόκληρης κι όχι μέχρι τον Αμβρακικό κόλπο και τον ποταμό Αραχθο, όπως προβλέπανε τα προϋπάρχοντα ιταλικά σχέδια. Ηταν τότε που διακήρυσσε: «Ο Χίτλερ με θέτει μονίμως προ τετελεσμένων γεγονότων. Αυτή τη φορά θα πληρώσει με το ίδιο νόμισμα: θα μάθει από τις εφημερίδες ότι εισέβαλα στην Ελλάδα. Ετσι θα αποκατασταθεί και πάλι η ισορροπία».
Ανάγκη για δράση
Ο Τσιάνο, αναφέροντας την αντίδραση αυτή στο ημερολόγιό του, προσθέτει πως ρώτησε αν συμφωνεί ο στρατάρχης Μπαντόλιο. «Οχι ακόμη», απάντησε ο Μουσολίνι, «αλλά θα πάψω να είμαι Ιταλός αν κάποιος βρίσκει δυσκολίες στο να καταλάβει τους Ελληνες...».
Υπό το κράτος, λοιπόν, όπως σημειώνεται από πολλές πλευρές, «μιας τυφλής ανάγκης για δράση», το πρωί της 13ης Οκτωβρίου κάλεσε τον Μπαντόλιο και τον διέταξε να προετοιμάσει την επίθεση. Το «αλτ» προς τη Ρώμη για πόλεμο στα Βαλκάνια, που είχε προβάλει το προηγούμενο καλοκαίρι το Βερολίνο, για δικούς του πολεμικούς και συγκυριακούς λόγους, δεν τον πτόησε. Εκρινε ότι θα ήταν παράλογο στις συνθήκες της περιόδου να μην αποσπάσει, τουλάχιστον, την ανοχή, αν όχι τη συγκατάθεση του Βερολίνου «προ τετελεσμένων». Επαιξε και κέρδισε την κήρυξη ενός «παράλληλου πολέμου» με τον ρόλο του πρωταγωνιστή κι όχι του κομπάρσου...
Το ερώτημα μπορεί να επαναδιατυπωθεί. Γνώριζε ο Χίτλερ, από το δεύτερο δεκαήμερο του Οκτωβρίου και μετά, την απόφαση του Μουσολίνι;
Δεν προκύπτει από τις πηγές και τα αρχεία καταφατική απάντηση. Αν και διατυπώνονται υποψίες ότι η γερμανική απαγόρευση για «διατάραξη της ειρήνης στα Βαλκάνια» είχε σιωπηλά αρθεί. Υποτίθεται ότι αυτό συνέβη κατά τη συνάντηση Μουσολίνι - Χίτλερ στις 4 Οκτωβρίου στη διάβαση Μπρένερ. Αλλά και σ’ αυτή την περίπτωση η εισβολή τοποθετούνταν γενικώς και αορίστως στο μέλλον. Ετσι, δεν ανησυχούσε την ηγεσία των ναζί.
Το γεγονός είναι ότι επισήμως ο Ντούτσε, παίρνοντας μυστικά, όπως προκύπτει από όλες τις μαρτυρίες, την απόφαση για την επίθεση, ενημέρωσε με επιστολή τον Φίρερ καθυστερημένα. Χωρίς πάλι, όμως, ν’ αναφέρει ημερομηνίες.
Η επιστολή γράφτηκε στις 19 Οκτωβρίου και στάλθηκε στο Βερολίνο. Αν και ήταν γνωστό ότι ο Χίτλερ εκείνες τις μέρες ταξίδευε εκτός Γερμανίας. Επιχειρούσε να πείσει τον Φράνκο και τον Πετέν, ώστε να προσχωρήσουν η Μαδρίτη και το δωσίλογο Παρίσι στον Αξονα και να πάρουν μέρος στη «μάχη της Αγγλίας».
Η επιστολή, τελικά, έφθασε στα χέρια του Χίτλερ στις 25 Οκτωβρίου, ενώ βρισκόταν στη Γαλλία. Ηταν γενικόλογη και ανέφερε απλώς ότι είχε ληφθεί απόφαση για δράση σύντομα κατά της Ελλάδας.
Παραμονές του ιταλικού τελεσιγράφου
Μουσολίνι και Χίτλερ στον σταθμό Σάντα Μαρία Νοβέλα της Φλωρεντίας το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940. Εμφανίστηκαν να έχουν πλήρη ταύτιση απόψεων για την εισβολή στην Ελλάδα. Ο Χίτλερ πρότεινε να στείλει και μονάδα αλεξιπτωτιστών στο μέτωπο, αλλά ο Ντούτσε αρνήθηκε. Ηταν βέβαιος για τη νίκη...
18 Οκτωβρίου
Καθώς έφτανε η ώρα της επίθεσης οι στρατιωτικοί, μπροστά στην ανετοιμότητα του ιταλικού στρατεύματος, προσπάθησαν να πείσουν τον Μουσολίνι να τη μεταθέσει. Το μόνο που πέτυχαν, τελικά, ήταν μία διήμερη αναβολή. Ετσι, ορίστηκε η 28η Οκτωβρίου για την εισβολή...
25 Οκτωβρίου
Ο Χίτλερ παραλαμβάνει επιστολή του Μουσολίνι, με την οποία γνωστοποιεί την απόφαση για ιταλική επίθεση. Ούτε ο ίδιος ούτε το Βερολίνο και οι ναζί αξιωματούχοι στη Ρώμη γνωρίζουν την ακριβή ημερομηνία της κήρυξης του πολέμου...
26 - 27 Οκτωβρίου
Η ηγεσία των ναζί πληροφορείται για την επίθεση, αλλά φαίνεται ότι ακόμη και τότε πιστεύει ότι προλαβαίνει να αποτρέψει την ανεπιθύμητη για τους σχεδιασμούς της επίθεση. Παρακολουθεί σιωπηλή και δεν πράττει τίποτα για να εμποδίσει «το τρελό εγχείρημα». Η συνάντηση της Φλωρεντίας το πρωί της 28ης Οκτωβρίου
Το σχέδιο επίθεσης καταστρώθηκε σε... 90 λεπτά!
Η εισβολή της φασιστικής Ιταλίας στην Ελλάδα αποφασίστηκε στην περίφημη συνεδρίαση στο Παλάτσο Βενέτσια την 15η Οκτωβρίου 1940. Μόλις 90 λεπτά αρκούσαν για να καταστρωθεί από την πολιτικο-στρατιωτική ηγεσία της το σχέδιο της ελληνικής συντριβής. Εκτός από τον Μουσολίνι συμμετείχαν ο Τσιάνο, δεύτερος στη φασιστική ιεραρχία και υπουργός Εξωτερικών, ο στρατάρχης Μπαντόλιο, αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων, ο Σοντού, υπουργός Στρατιωτικών, ο Τζακομίνι, γενικός διοικητής της Αλβανίας, ο Ροάτα, αρχηγός του γενικού επιτελείου στρατού, και ο Πράσκα, ανώτατος στρατιωτικός διοικητής στην Αλβανία.
Oπως προκύπτει από τα πρακτικά, που κρατήθηκαν ή συμπληρώθηκαν με «θεατρικό» τρόπο - προφανώς για να δοξαστεί στους αιώνες η εθνικοσοσιαλιστική μεγαλοφυΐα!-, ο Μουσολίνι έδωσε τις εξής κατευθυντήριες γραμμές:
Σε πρώτη φάση θα καταληφθεί η νότια ακτή της Αλβανίας (Ηπειρος), η Ζάκυνθος, η Κεφαλονιά, η Κέρκυρα, η Θεσσαλονίκη...
Σε δεύτερη, ίσως και ταυτοχρόνως με την πρώτη, θα καταληφθεί η Αθήνα...
Ο ίδιος όρισε και την ημερομηνία της επίθεσης. Θα ήταν η 26η Οκτωβρίου και δεν έπρεπε να υπάρχει ούτε μία ώρα καθυστέρηση! Για στρατιωτικο-τεχνικούς λόγους αναβλήθηκε επί διήμερο αργότερα και συνέπεσε με την επέτειο της φασιστικής πορείας προς τη Ρώμη (28 Οκτωβρίου 1922).
Την επιχείρηση, όπως διαβεβαίωσε ο Μουσολίνι, είχε σχεδιάσει πολλούς μήνες νωρίτερα. Πριν ακόμη από την είσοδο της Ιταλίας στον πόλεμο, αλλά και την έκρηξή του.
Ουδείς διέκρινε κάποιο πρόβλημα στον σχεδιασμό, αν εξαιρεθεί η περίπτωση άμεσης ανάμειξης της Αγγλίας. Ο Ντούτσε την απέκλεισε. Προεξοφλούσε, ακόμη, την ουδετερότητα της Γιουγκοσλαβίας και της Τουρκίας, ενώ στη Βουλγαρία θα πρότεινε έξοδο στο Αιγαίο αν ήθελε να πάρει μέρος.
Ο Τσιάνο, αναλύοντας την κατάσταση, είπε ότι το μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού πληθυσμού δεν θέλει να πολεμήσει, βλέπει τα γεγονότα με πλήρη αδιαφορία, όπως θα δει και την ιταλική εισβολή.
Στην ίδια κατεύθυνση κινούνταν και οι εκτιμήσεις του Τζακομίνι. Παρουσίασε τους Ελληνες εντυπωσιασμένους από το ύψος των μισθών στην Αλβανία, που πληροφορούνταν από το ραδιόφωνο! Οσο ανόητες κι αν φαίνονται οι εκτιμήσεις αυτές, ήταν ανάλογες με τις στρατιωτικές...
Ταύτιση απόψεων για τον «ηλίθιο» πόλεμο!
Η επιστολή του Μουσολίνι προς τον Χίτλερ δεν φαίνεται να προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση. Τη μέρα της παραλαβής της οι υπουργοί Εξωτερικών Ρίμπεντροπ και Τσιάνο καθόριζαν συνάντηση κορυφής για τις επαφές με Ισπανούς και Γάλλους.
Το σκηνικό άλλαξαν οι πληροφορίες τις ίδιες ώρες από Ρώμη και Βερολίνο, ότι επίκειται η ιταλική επίθεση. Ετσι, επισπεύσθηκε από τη γερμανική πλευρά η συνάντηση Χίτλερ- Μουσολίνι. Ορίστηκε για την 28η Οκτωβρίου στη Φλωρεντία (αρχικώς τοποθετούνταν στις 4-5 Νοεμβρίου).
Αν και στις σχετικές επαφές ουδείς λόγος γίνεται για την Ελλάδα, το σύνολο των ιστορικών εκτιμά ότι ο λόγος της επίσπευσης ήταν η ιταλική επίθεση. Ο Χίτλερ υπολόγιζε ότι μέχρι τη μέρα εκείνη δεν θα είχε εκδηλωθεί και θα προλάβαινε να βάλει τη σφραγίδα του στις εξελίξεις.
Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου, καθώς μετέβαινε σιδηροδρομικώς προς τη Φλωρεντία, πληροφορήθηκε για το πολεμικό τελεσίγραφο και την εισβολή. Η αντίδρασή του, όπως περιγράφεται σε μαρτυρίες, ήταν οργισμένη. Εγινε «έξω φρενών» για την «ηλίθια επίθεση». Σύμφωνα με τον υπασπιστή του, «εξερράγη... Τα έβαλε με τους συνδέσμους και τους στρατιωτικούς ακολούθους, που είναι καλοί συνδαιτυμόνες, αλλά όχι και κατάσκοποι?».
Ηρέμησε όταν κατέβηκε στον σταθμό, όπου τον υποδέχτηκε ο Μουσολίνι. Ο προσωπικός μεταφραστής του Χίτλερ γράφει ότι ο Ντούτσε, λάμποντας από ικανοποίηση, τον ενημέρωσε: «Σήμερα τα ξημερώματα τα νικηφόρα ιταλικά στρατεύματα πέρασαν τα ελληνοαλβανικά σύνορα». Και προσθέτει το σχόλιο: «Αυτή ήταν η εκδίκηση του Μουσολίνι για ένα πλήθος επιχειρήσεων του Γερμανού συνεταίρου του... Ο Χίτλερ έδειξε αξιέπαινη αυτοκυριαρχία... Εκτός από κάποιο εσωτερικό τρίξιμο των δοντιών στα ευγενικά λόγια που αντάλλαξε με τον Μουσολίνι στο Παλάτσο Πίτι, τίποτε άλλο αξιοσημείωτο...».
Σύμφωνα με ιταλικές πηγές, ο Μουσολίνι καθώς ενημέρωνε τον Χίτλερ για την «προέλαση» και «διαβλέποντας μία έκφραση αποδοκιμασίας στο πρόσωπό του προσέθεσε: Μην ανησυχείτε. Ολα θα έχουν τελειώσει σε 15 μέρες...».
Δημοσίως εμφανίστηκαν και οι δύο με πλήρη ταύτιση απόψεων. Ο Τσιάνο σημείωνε ικανοποιημένος ότι οι Γερμανοί είχαν επιδείξει πνεύμα αλληλεγγύης. Ο Χίτλερ, μάλιστα, πρότεινε την αποστολή Γερμανών αλεξιπτωτιστών στο μέτωπο. Οι Ιταλοί αρνήθηκαν, ήταν βέβαιοι για τη νίκη...
Ο,τι δεν μπόρεσε να πει τότε ο Χίτλερ, το έγραψε αργότερα (20 Νοεμβρίου) σε επιστολή του προς τον Μουσολίνι, όταν βρέθηκε αντιμέτωπος με την ήττα. Ταξίδεψα, γράφει, στη Φλωρεντία «με την ελπίδα ότι θα μπορούσα να εκθέσω τις σκέψεις μου πριν αρχίσει ο πόλεμος με την Ελλάδα, για τον οποίο μόνο πλημμελώς είχα ενημερωθεί.
Επιθυμούσα κυρίως να σας πείσω ν’ αναβάλετε για λίγο τη δράση για μια πιο ευνοϊκή εποχή του έτους και, εν πάση περιπτώσει, για μετά τις αμερικανικές εκλογές. Ιδιαίτερα ήθελα να τονίσω την ανάγκη να μην αναλάβετε την επιχείρηση χωρίς προηγούμενη κεραυνοβόλο κατάληψη της Κρήτης...».
Ο αιφνιδιασμός του Βερολίνου
Οι περισσότεροι ιστορικοί δέχονται σήμερα ότι τα σχέδια του Μουσολίνι για την κατάκτηση της Ελλάδας ήταν γνωστά στον Χίτλερ. Παρόλα αυτά δεν επιβεβαιώνονταν από κάποια ανώτατη πηγή. Αγνωστη παρέμεινε η μέρα έναρξης των επιχειρήσεων, καθώς η ιταλική ηγεσία κατάφερε να την κρατήσει μυστική. Σύμφωνα με γερμανικές πληροφορίες, που χρονολογούνται από τα μέσα Οκτωβρίου 1940, η επίθεση τοποθετούνταν στα τέλη του ίδιου μήνα ή αρχές Νοεμβρίου. Η πραγματική ημέρα και ώρα της εισβολής έγινε γνωστή, μάλλον, στις 26-27 Οκτωβρίου. Οσο βέβαιο είναι ότι η επίθεση ήταν εν γνώσει του Χίτλερ, άλλο τόσο βέβαιο είναι ότι η εισβολή έγινε χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του.
Η ναζιστική αντίθεση
Οι λόγοι της αντίθεσης του Χίτλερ ήταν στρατιωτικοί (η μάχη της Αγγλίας συνεχιζόταν, φόβος για εδραίωση των Αγγλων σε Βαλκάνια, αεροπορική απειλή για τις ρουμανικές πετρελαιοπηγές, ύπαρξη βαλκανικού μετώπου στα νώτα του εν όψει ρωσικής εκστρατείας, μη κατάληψη προηγουμένως της Κρήτης κ.ά.). Επιπλέον, ήταν πολιτικοί - διπλωματικοί (έλεγχος Βαλκανίων χωρίς στρατιωτική επέμβαση κ.ά.), αλλά και συγκυριακοί (ένα νέο ευρωπαϊκό μέτωπο θα ωθούσε τις ΗΠΑ στην έξοδο προς τον πόλεμο κλπ.). Αλλωστε, η επίθεση στον χρόνο και με τον τρόπο που έγινε, δεν εντασσόταν στα τρέχοντα σχέδιά του και δεν συνδυαζόταν με γερμανική δράση.
ethnos.gr
